Czy Rosja prowadzi wojnę informacyjną przeciwko Chinom?

Sojusz taktyczny, rywalizacja informacyjna: Rosja i Chiny na froncie antyzachodnim.

Rosja prowadzi wobec Chin działania informacyjne głównie na poziomie operacyjno-taktycznym, używając dezinformacji, decepcji, prowokacji i PsyOps w niszowych kanałach, ale brak dowodów na strategiczną kampanię. Wynika to z faktu, że strategicznie oba państwa łączy wspólna agenda antyzachodnia, a ich „sojusz” ma charakter taktycznie przydatnego kompromisu, a nie długofalowego partnerstwa równych graczy.

Kontekst

Od 2015 r. relacje Federacji Rosyjskiej i Chińskiej Republiki Ludowej rozwijały się w kierunku pogłębianego „partnerstwa strategicznego”, zwłaszcza po 24 lutego 2022 r., kiedy Rosja rozpoczęła pełnoskalową inwazję na Ukrainę. Wspólny komunikat Putina i Xi z 4 lutego 2022 r. mówił o „partnerstwie bez granic”. Oficjalne kanały Kremla i Pekinu eksponowały współpracę i wspólne narracje antyzachodnie. Jednocześnie w rosyjskiej infosferze pojawiały się kampanie (głównie w kanałach Telegram, środowiskach nacjonalistycznych i prorosyjskich mediach regionalnych), których treści można zaklasyfikować jako działania informacyjne wymierzone w Chiny.

Analiza

Metody wojny informacyjnej

Metoda: dezinformacja

· COVID-19: w latach 2020–2021 rosyjskie serwisy takie jak NewsFront, kanały @Rybar i @DmitriyDemushkin kolportowały tezy o „chińskim wirusie laboratoryjnym” oraz o celowym zatajeniu liczby ofiar w Wuhan.

· Bankowość: w 2023–2025 nacjonalistyczne kanały twierdziły, że „chińskie banki blokują transfery rubla”, przedstawiając Pekin jako winnego sankcji wtórnych wobec Rosji.

· Ekonomia: propaganda RIA Novosti (2022) o rzekomym przejmowaniu rosyjskiego gazu przez Chiny kosztem obywateli rosyjskich.

Metoda: decepcja

· „Notatki” chińskiego MSZ zawierające rzekome plany przejęcia Syberii w przypadku upadku Rosji (2022) okazały się sfałszowane.

· W 2024 r. wobec elit w Azji Centralnej Rosja rozpowszechniała tezy o „pułapce zadłużeniowej” chińskich inwestycji, podsuwając materiały sugerujące, że BRI (chińska Inicjatywa Pasa i Szlaku, tzw. Nowy Jedwabny Szlak) dąży do przejęcia infrastruktury w Kirgistanie (uwaga: władze Kirgistanu przyznały, że kraj ten jest jednym z najbardziej zadłużonych wobec Chin, a spłata długu jest znaczącym wyzwaniem dla jego gospodarki).

Metoda: prowokacja

· 2023: film w Telegramie @kolonna_sever przedstawiający rzekomy napad chińskich górników na Rosjan w Zabajkalu. Dochodzenie wykazało inscenizację (udział rosyjskich aktorów i samochodów z numerami z Krasnodaru).

· 2022: masowe SMS-y do mieszkańców Błagowieszczeńska z ostrzeżeniem o rzekomych ćwiczeniach PLA przekraczających Amur.

Metoda: operacje psychologiczne (PsyOps)

· 2022–2024: kampanie Telegramowe i w programach propagandowych (np. Sołowjow Live) eksponujące „mapę Imperium Qing obejmującą Syberię” – miało to zasiać lęk przed utratą Dalekiego Wschodu.

· 2024: botnet Surf Noise szerzył w językach obcych (hiszpański, portugalski) narracje o „chińskiej kolonizacji Syberii”, testując rezonans w państwach BRICS-plus.

Poziomy realizacji działań w wojnie informacyjnej

Poziom strategiczny

· Narracje o demograficznym zagrożeniu ze strony Chin powracają od 2014 r. – szczególnie w kontekście Syberii („puste ziemie rosyjskie - przepełnione Chiny”).

· 2024: Argumenty Nedeli sugerowały, że przechodzenie na juana to „kolonizacja finansowa”, co miało kształtować nastroje elit.

Poziom operacyjny

· Lokalne redakcje „Sputnik Kazakhstan” i „Sputnik Kyrgyzstan” systematycznie propagowały tezę o „chińskiej pułapce zadłużeniowej”, uderzając w regionalne projekty Pekinu w Azji Centralnej.

· 2022: seria publikacji w RIA (Nowosti) i na kanałach wojskowych sugerowała, że Chiny nie wspierają Rosji wystarczająco finansowo. Kampania zbiegła się z negocjacjami cen gazu.

Poziom taktyczny

· Kanały nacjonalistyczne w Telegramie (Rybar, Demushkin, „Русский мир”) generują memy i wpisy oskarżające Chiny o zdradę, niecne intencje czy spadek jakości dostarczanego sprzętu dronowego.

· Kampanie deepfake: np. wideo przedstawiające generała PLA krytykującego rosyjski sprzęt wojskowy (2023, rozpowszechniane przez konta na VK).

Domeny oddziaływania w wojnie informacyjnej

Domena poznawcza/informacyjna

· RT w wersji anglojęzycznej opublikowało (2024) raport o „chińskich bazach wojskowych na Syberii”. Mimo braku potwierdzenia satelitarnego, narracja dotarła do ponad 8 mln użytkowników i była cytowana w Indiach.

Domena psychologiczna

· Ankietowe boty w VK (2025) pytały: „Jak długo Syberia pozostanie rosyjska?”, wywołując obawy i lęk.

· Kanały nacjonalistyczne oskarżały Pekin o „zdradę” (zwłaszcza w grudniu 2023 po wtórnych sankcjach USA).

Domena cybernetyczna

· Operacja spear-phishing „RedBear” (2023), podszywająca się pod chińskie firmy zbrojeniowe, miała na celu infekowanie rosyjskich instytutów (możliwe testowanie skłonności do przypisywania winy Chinom).

· Brak dowodów na długofalowe rosyjskie cyberataki na infrastrukturę chińską. Przeważa raczej kooperacja (ćwiczenia CERT 2024).

Domena fizyczna/kinetyczna (wspierająca)

· 2022: podpalenie kontenerów z chińskim sprzętem budowlanym w porcie Władywostok. Incydent poprzedzony wzmożoną antychińską propagandą w lokalnych kanałach.

Wnioski

Wniosek krótkoterminowy

Rosja toleruje i czasem generuje antychińskie narracje w kanałach nacjonalistycznych oraz regionalnych, głównie w Azji Centralnej i na Dalekim Wschodzie.

Wniosek średnioterminowy

Rosja może intensyfikować takie narracje w sytuacji pogłębiającej się asymetrii na korzyść Chin jako narzędzie nacisku w negocjacjach energetycznych i handlowych.

Wniosek długoterminowy

Choć strategiczna konwergencja Rosji i Chin wobec Zachodu dominują, to brak równowagi w relacjach (ekonomia, technologia) rodzi przestrzeń do potencjalnych kampanii informacyjnych w przyszłości.

Implikacje dla regionów

Azja Centralna pozostaje najważniejszym obszarem, gdzie Rosja może stosować operacyjne narzędzia wojny informacyjnej przeciwko Chinom.

Podsumowanie

Rosja nie prowadzi pełnoskalowej, strategicznej wojny informacyjnej przeciwko Chinom, ale konsekwentnie testuje i wykorzystuje taktyczne oraz operacyjne narracje antychińskie, głównie w Azji Centralnej, rosyjskim Dalekim Wschodzie i kanałach nacjonalistycznych, aby sondować nastroje, wzmacniać pozycję w negocjacjach i utrzymywać kontrolę nad własnym elektoratem (gdy wymaga tego bieżący interes polityczny lub gospodarczy).

Strategicznie Rosja i Chiny są dziś bardziej partnerami niż konkurentami. Obie strony potrzebują siebie wobec Zachodu. Dlatego wszelkie antychińskie operacje pozostają pod progiem strategicznym, by nie naruszyć kluczowej osi „antyzachodniego partnerstwa” (stąd trudność w dokumentowaniu długofalowych, spójnych działań rosyjskich wymierzonych w Chiny na poziomie strategicznym – bo one de facto nie istnieją w obecnym układzie interesów). Oznacza to, że krótkoterminowo Rosja pozostanie oficjalnie prorosyjsko-chińska, lecz będzie dopuszczać taktyczne uderzenia narracyjne w kanałach ekstremistycznych, zwłaszcza gdy pojawi się spór interesów (Azja Centralna, ceny surowców). Średnioterminowo rosnąca asymetria gospodarcza z Pekinem może skłonić Rosję do silniejszego wykorzystywania propagandy „chińskiego zagrożenia” jako dźwigni negocjacyjnej, choć nadal poniżej progu wojny informacyjnej strategicznej. Z tych powodów dla decydentów w Pekinie kluczowe jest monitorowanie rosyjskich kanałów nacjonalistycznych i regionalnych mutacji „Sputnika”, zaś dla Zachodu uświadamianie, że ewentualne rosyjskie narracje antychińskie nie oznaczają zerwania osi Moskwa-Pekin.

UWAGA

W analizie przyjęto terminologię i definicje przytoczone w dokumencie: