Trendy w rozwoju służb specjalnych

Wzrost budżetów i rekordowa modernizacja fundamentem transformacji cyfrowej polskich służb.

Transformacja służb specjalnych jest zdominowana przez inwestycje w zaawansowane technologie analityczne i operacyjne, ze szczególnym uwzględnieniem cyberprzestrzeni. Polska oraz Unia Europejska stoją przed szansą modernizacji struktur, przy czym w Polsce luki finansowe w służbach mundurowych i specjalnych są korygowane rekordowymi, wieloletnimi programami inwestycyjnymi.

Zapraszamy do szczegółowej analizy dynamicznie zmieniającego się środowiska działania służb specjalnych, uwarunkowanego gwałtownymi inwestycjami w technologie AI oraz koniecznością adaptacji do nowych form zagrożeń hybrydowych i informacyjnych.

Sygnał

Spirala inwestycji w analizę opartą na sztucznej inteligencji oraz wzrost budżetów (np. ponad 1 mld PLN dla ABW w 2026 r.) zwiastuje wyścig o analityczną przewagę, przy czym wielkość finansowania w Polsce przestaje być tylko trendem, a staje się faktem strategicznym, sięgającym 13 mld PLN na modernizację całego sektora bezpieczeństwa.

Kontekst

Następuje globalny postęp w stosowaniu sztucznej inteligencji (AI) i uczenia maszynowego (ML) do automatyzacji zadań wywiadowczych i kontrwywiadowczych. W Polsce, oprócz planowanego wzrostu budżetu Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego (ABW) do ponad 1 miliarda PLN w 2026 r., rząd przyjął Program Modernizacji Służb Mundurowych na lata 2026-2029 o wartości 13 mld PLN, co ma na celu kompleksowe wzmocnienie całego sektora bezpieczeństwa. Unia Europejska równolegle pracuje nad aktem prawnym (AI Act) mającym regulować systemy nadzorcze używane przez służby.

Analiza

Automatyzacja zbierania danych i wykorzystanie sztucznej inteligencji

Postęp w AI i ML jest głównym motorem napędowym rozwoju, umożliwiając automatyzację, usprawnienie i zwiększenie zakresu zbierania oraz przetwarzania danych wywiadowczych z różnorodnych źródeł, w tym satelitarnych, z dronów i cyberprzestrzeni. Systemy te pozwalają na szybszą analizę i prognozowanie zdarzeń.

AI poprawia zdolności analityczne, wgląd w zachowania i intencje podmiotów oraz dostosowuje produkty wywiadowcze do potrzeb decydentów.

Inwestycje w nowy sprzęt, finansowane m.in. z ponad 100 mln PLN przeznaczonych na wywiad i ABW, są bezpośrednio ukierunkowane na budowanie tych zaawansowanych zdolności.

Efektywność tych systemów jest wprost proporcjonalna do jakości i ilości danych treningowych oraz mocy obliczeniowej, którą dysponują służby.

Eksplozja danych OSINT/SOCMINT i weryfikacja informacji

Wzrost ilości i różnorodności danych dostępnych z otwartych źródeł (OSINT) oraz mediów społecznościowych (SOCMINT) stanowią bogate, ale i chaotyczne źródło informacji wywiadowczych. Służby muszą inwestować w narzędzia, które potrafią filtrować, łączyć i weryfikować te dane na dużą skalę.

OSINT i SOCMINT stanowią podstawę do budowania świadomości sytuacyjnej, umożliwiając monitorowanie nastrojów społecznych i szybkie wykrywanie pojawiających się zagrożeń.

Ogromna ilość informacji wymusza stosowanie zaawansowanych metod analizy i weryfikacji, co bez AI/ML jest praktycznie niemożliwe do efektywnego przeprowadzenia (Źródło: Załącznik: cder.pdf).

Niewystarczająca weryfikacja danych z otwartych źródeł rodzi ryzyko wykorzystania dezinformacji przez wrogie podmioty.

Wzrost mocy obliczeniowej i infrastruktury danych

Skuteczne wdrożenie AI i zaawansowanej analityki jest niemożliwe bez odpowiedniego zaplecza infrastrukturalnego, czyli zwiększenia mocy obliczeniowej i pojemności pamięci masowej. Jest to trend globalny, który w Polsce jest wspierany przez rekordowe budżety.

Zwiększona moc obliczeniowa jest niezbędna do przechowywania, przetwarzania i udostępniania dużych zbiorów danych wywiadowczych oraz do zasilania algorytmów uczenia maszynowego.

Nowe budżety wskazują na priorytetowe traktowanie inwestycji w cyfrowe zaplecze, sprzęt i utrzymanie infrastruktury technologicznej.

Technologiczna niezależność państwa w zakresie infrastruktury obliczeniowej jest elementem jego suwerenności cyfrowej.

Kontrwywiad cybernetyczny jako filary bezpieczeństwa

Cyberprzestrzeń stała się głównym polem walki, co wymusza na służbach koncentrację na cyberkontrwywiadzie w celu zwalczania szpiegostwa, sabotażu oraz operacji wpływu prowadzonych przez obce agencje w sferze cyfrowej.

Prowadzenie cyberwywiadu i obrona cybernetyczna są kluczowe w obliczu rosnącej zależności państw od infrastruktury cyfrowej, która jest celem ataków.

100 mln PLN na wywiad i ABW jest przeznaczane na sprzęt, w tym cybernetyczny, co podkreśla, że Polska reaguje na to zagrożenie, inwestując w narzędzia do rozpoznania i obrony sieci.

Zdolności w zakresie obrony cybernetycznej są obecnie miernikiem gotowości państwa na zagrożenia asymetryczne.

Długoterminowe finansowanie jako trend strategiczny

Gwałtowny wzrost jednorocznych budżetów jest uzupełniany przez strategiczne, wieloletnie programy finansowania, które gwarantują stabilność inwestycji. Program Modernizacji Służb Mundurowych 2026-2029 jest przykładem tego trendu, mającego za zadanie wzmocnienie całego systemu bezpieczeństwa państwa.

Długoterminowe finansowanie umożliwia planowanie strategicznych inwestycji w infrastrukturę i sprzęt dla kluczowych partnerów służb specjalnych (Policja, Straż Graniczna), co odciąża je od konieczności koncentrowania zasobów na zadaniach pomocniczych.

Stabilność finansowa osłabia dotychczasowy zarzut o lukach finansowych i umożliwia podniesienie standardów logistycznych i socjalnych dla funkcjonariuszy, co poprawia retencję kadr.

Finansowanie jest warunkiem koniecznym, ale efektywność zależy od jakości zarządzania tymi rekordowymi środkami.

Zwalczanie wojny hybrydowej i dezinformacji

Działania dezinformacyjne, operacje wpływu oraz strategie hybrydowe stanowią obecnie istotny aspekt bezpieczeństwa narodowego, koncentrując się na destabilizacji społeczeństw. Nowa faza tych zagrożeń wymaga od służb inwestycji w narzędzia do analizy i przeciwdziałania fałszywym treściom.

Działania informacyjne mają na celu podważanie zaufania do instytucji państwowych i manipulowanie procesami politycznymi, co wymaga ciągłego monitorowania przestrzeni informacyjnej.

Dezinformacja jest trudna do zwalczenia w nieregulowanej przestrzeni informacyjnej, co zmusza służby do współpracy z podmiotami odpowiedzialnymi za podnoszenie odporności społecznej.

Analiza narracji oraz identyfikacja źródeł obcych wpływów jest nowym, istotnym zadaniem wywiadu i kontrwywiadu.

Instrumentalizacja migracji jako asymetryczne obciążenie

Wykorzystywanie niekontrolowanej migracji jako elementu wojny hybrydowej (instrumentalizacja migracji) generuje asymetryczne obciążenie dla służb, wymuszając alokację zasobów wywiadowczych i kontrwywiadowczych do ochrony granic i zwalczania przestępczości zorganizowanej.

Kontrwywiad bierze udział w zwalczaniu przestępczości transgranicznej, w tym handlu ludźmi i przemytu, co jest związane z ruchami migracyjnymi.

Instrumentalizacja migracji stanowi dodatkowe wyzwanie dla tradycyjnych zadań i jest ściśle powiązana z dezinformacją, która ma na celu wywołanie napięć wewnętrznych.

Wzmocnienie Straży Granicznej w ramach Programu Modernizacji ma bezpośredni pozytywny wpływ na zdolność do radzenia sobie z tym wyzwaniem.

Rozwój dronów i sensorów wielomodalnych w wywiadzie technicznym

Wzrost roli wywiadu technicznego (TECHINT) jest widoczny w intensywnym rozwoju autonomicznych platform, dronów i wielomodalnych sensorów zdolnych do zbierania danych z różnych domen.

Drony i satelity pozwalają na prowadzenie ciągłego, bezzałogowego rozpoznania, śledzenia i nadzoru (ISR), co jest kluczowe w monitorowaniu operacji na odległość i w trudnym terenie.

Sensory wielomodalne (np. zbierające dane obrazowe, radiowe i termiczne jednocześnie) dostarczają pełniejszy obraz sytuacyjny, co skraca czas reakcji decydentów.

Wyścig w dziedzinie technologii dronowych i antydronowych (C-UAS) jest jednym z najszybciej rozwijających się obszarów wywiadowczych.

Równowaga technologii i nadzoru prawnego

Zastosowanie zaawansowanych technologii (biometria, inwigilacja) stawia pytania o etykę i poszanowanie praw obywatelskich, wymuszając opracowanie ścisłych ram prawnych i mechanizmów nadzoru. Wzrost finansowania musi iść w parze ze wzrostem kontroli.

Ryzyko etyczne i prawne, związane z technologiami inwigilacyjnymi, wymaga regulacji, takich jak unijny AI Act, w celu zapobiegania nadużyciom i erozji zaufania społecznego.

Kontrola działalności wywiadowczej jest jednym z zadań służb kontrwywiadowczych, które muszą regulować działalność obcych służb, ale także same poddawać się kontroli wewnętrznej i zewnętrznej, co jest gwarantem demokratycznego funkcjonowania.

Ustanowienie systemu realnej kontroli sądowej nad pracą operacyjną jest postulowane jako sposób na zachowanie transparentności.

Ochrona infrastruktury krytycznej i przeciwdziałanie korupcji

Ochrona terytorium państwa i jego obiektów krytycznych (elektrownie, porty, lotniska) przed atakami wrogich agencji jest fundamentalnym zadaniem kontrwywiadu, które w erze cyfrowej obejmuje również obronę cybernetyczną tych obiektów.

Służby są zaangażowane w działania mające na celu zapobieganie korupcji, zwłaszcza w kontekście działalności wywiadowczej i przetargów związanych z bezpieczeństwem i obiektami krytycznymi, co chroni państwo przed infiltracją.

Ochrona obiektów krytycznych wymaga integracji wywiadu fizycznego, cybernetycznego i technicznego, aby zapobiegać zarówno sabotażowi fizycznemu, jak i zdalnym atakom na systemy sterowania.

Przepisy dotyczące ochrony infrastruktury krytycznej i korupcji muszą być stale aktualizowane w odpowiedzi na zmieniające się metody działania wrogich służb.

Włączanie środowisk lokalnych i partnerstwo publiczno-prywatne

Rosnąca świadomość, że bezpieczeństwo narodowe jest systemem naczyń połączonych, prowadzi do włączania podmiotów zewnętrznych (biznesu, uczelni, społeczności lokalnych) w działania ochronne i profilaktyczne, co widać w modelu outreach stosowanym przez agencje, takie jak FBI.

Firmy i uczelnie dysponują unikatową wiedzą technologiczną i badawczą, która może wspierać służby, jednocześnie stanowiąc istotny cel dla obcego szpiegostwa gospodarczego.

Angażowanie środowisk lokalnych w programy edukacyjne (outreach) i raportowanie podejrzanych działań jest formą budowania odporności społecznej i wczesnego ostrzegania przed operacjami wpływu i ekstremizmem.

Partnerstwo to wymaga uregulowanych ram prawnych i procedur ochrony informacji niejawnych, aby zminimalizować ryzyko niekontrolowanego wycieku danych.

Plusy / Szanse

• Rekordowe finansowanie i modernizacja: Program Modernizacji Służb Mundurowych 2026-2029 (13 mld PLN) i budżet ABW przekształcają lukę finansową w strategiczną przewagę w perspektywie średnioterminowej.

• Integracja technologiczna: wzrost inwestycji w AI/ML i analitykę dużych danych zwiększa zdolność do szybszego wykrywania i prognozowania zagrożeń.

• Wzmocnienie wschodniej flanki: rosnące zagrożenia wymuszają zacieśnienie współpracy międzynarodowej w ramach NATO i UE, co prowadzi do lepszej wymiany informacji i koordynacji działań.

• Nowe obszary wiedzy: koncentracja na cyberkontrwywiadzie i przeciwdziałaniu wojnom hybrydowym buduje specjalistyczne kompetencje, które są niezbędne w transsektorowym środowisku bezpieczeństwa.

Minusy / Zagrożenia / Ryzyka

• Ryzyko etyczne i prawne: rozwinięte technologie inwigilacyjne i narzędzia biometryczne stwarzają rosnące wyzwania związane z etyką, prawem, nadzorem nad danymi i poszanowaniem prywatności obywateli.

• Luki kadrowe: pomimo wzrostu finansowania, problemy z rekrutacją i utrzymaniem wykwalifikowanych kadr IT i analitycznych pozostają istotnym wyzwaniem, które może ograniczyć efektywność wydatków.

• Nieregulowana przestrzeń informacyjna: nowa faza dezinformacji i operacji wpływu jest trudna do zwalczania, a jej skutki mogą podważać stabilność polityczną i zaufanie społeczne.

• Instrumentalizacja migracji: wykorzystywanie niekontrolowanej migracji jako elementu działań hybrydowych stanowi asymetryczne obciążenie dla służb granicznych i kontrwywiadowczych.

Wnioski

Wnioski krótkoterminowe

• Priorytetowe zwiększenie finansowania w celu modernizacji sprzętu (AI, cyberobrona) i szybkiego podniesienia zdolności analitycznych.

• Wzmocnienie rekrutacji i szkoleń specjalistów w zakresie cyberbezpieczeństwa i zwalczania dezinformacji.

• Wzmocnienie wymiany informacji wywiadowczych i kontrwywiadowczych w ramach istniejącej sieci partnerstw międzynarodowych oraz przyspieszenie współpracy w ramach NATO i UE w celu wymiany bieżących danych wywiadowczych dotyczących wschodniej flanki.

Wnioski średnioterminowe

• Opracowanie i wdrożenie mechanizmów nadzoru prawnego oraz standardów etycznych dla systemów AI używanych w celach operacyjnych i analitycznych.

• Skuteczny program rekrutacji i utrzymania wykwalifikowanych kadr, aby skorygować luki kadrowe pomimo stabilnego finansowania.

• Wprowadzenie systemu realnej kontroli sądowej nad pracą operacyjną służb w celu wzmocnienia zaufania publicznego i transparentności.

• Przegląd strukturalny służb w celu optymalizacji podziału kompetencji i poprawy wymiany informacji, np. w kontekście ABW i AW.

• Rozwój narodowego potencjału w zakresie autonomicznych platform i technologii kwantowych zgodnie z kierunkami badań obronnych.

Wnioski długoterminowe

• Budowanie odporności społecznej na dezinformację poprzez edukację i podnoszenie świadomości informacyjnej (szkolenia i edukacja to zadanie kontrwywiadu).

• Ustanowienie stałego, stabilnego finansowania sektora bezpieczeństwa, co jest już wspierane przez wieloletnie programy inwestycyjne.

• Integracja strategii bezpieczeństwa narodowego z polityką gospodarczą w celu skuteczniejszej ochrony rodzimego biznesu i innowacji.

Implikacje

Implikacje dla Polski

• Polska przeszła od diagnozy niedofinansowania do etapu rekordowych inwestycji, które muszą być efektywnie zarządzane.

• Konieczna jest szybka adaptacja struktur do realiów wojny hybrydowej i efektywne wykorzystanie środków na modernizację zdolności obronnych, zwłaszcza w obszarze cyber i ISR (Inteligence, Surveillance and Reconnaissance czyli: Wywiad, Obserwacja i Rozpoznanie).

Implikacje dla biznesu

• Rośnie ryzyko szpiegostwa przemysłowego i zaawansowanych cyberataków.

• Firmy muszą inwestować w cyberkontrwywiad i przestrzegać restrykcyjnych regulacji dotyczących ochrony danych w związku z unijnym AI Act oraz w procedury ochrony tajemnic handlowych, a także współpracować z kontrwywiadem w zakresie ochrony infrastruktury krytycznej.

Implikacje dla “Kowalskiego”

• Wzrost użycia technologii nadzorczych, takich jak narzędzia biometryczne, zwiększa potrzebę ochrony prywatności obywateli.

• Rośnie znaczenie świadomości informacyjnej i medialnej, aby nie stać się mimowolnym narzędziem w działaniach dezinformacyjnych i operacjach wpływu.

• Jednocześnie zwiększone wykorzystanie technologii, takich jak biometria i analiza danych, stawia pytania o ochronę prywatności i danych osobowych.

Podsumowanie

Transformacja służb specjalnych, napędzana sztuczną inteligencją i rekordowymi, stabilnymi budżetami inwestycyjnymi w Polsce oraz aktywnym włączaniem środowisk lokalnych, skupia się na przewadze analitycznej i cyberobronie jako podstawowych elementach skutecznego przeciwdziałania złożonym, hybrydowym zagrożeniom.